Türklüğün Tarihinden…. REŞİT RAHMETİ ARAT (1900-1964)
Reşit Rahmeti Arat gençlik yıllarında itibaren kendisini Türklük meselelerine vermiş bir insandır.
Editor
0
Reşit Rahmeti Arat gençlik yıllarında itibaren kendisini Türklük meselelerine vermiş bir insandır. Başlangıçtan beri faal bir milli kültür ve ilim hayatı yaşamıştır. Gençliğinde milli kültür hareketlerine geniş ölçüde katılan Arat, sonradan akademik hayata geçmiş ve kendini tamamıyla Türkoloji ve milli sahaların ilmine vermiştir.
Kazan şehrinin kuzey batısında Eski Ücüm’de doğmuştur. Ailesiyle Kazan’ı terke mecbur olunca pek çok güçlüğün üstesinden gelmişti. 1920’de Mançurya’nın Harbin şehrine bin bir güçlükle hastalanarak mülteciler ve hayvanlarla dolu vagonlar içinde varmış, daha sonra burada Kazan Türkleri kolonisi içinde kültür faaliyetine iştirak etmiştir.
Harbin’de Hüseyin Abdüş ile gençler derneğinde ilimi münakaşa, sahne konser vb. etkinliklerde bulunmuştur. Öte yandan Yırak Şark (Uzak Şark), Milli Bayrak dergisini çıkarmıştır.
1922’de Almanya’ya giderek yüksek tahsilini felsefe üzerine yapmış Türkoloji, edebiyat, psikoloji dersleri almış ve seminerlere katılmıştır. Bu dönemde pek çok dünya seyahati yaparak Türk aileleriyle tanışmış ve her yerde bu Türklerden hiçbir zaman unutamadığı hüsnü kabuller görmüştür. Almanca, Rusça ve İngilizceyi çok iyi bilmekteydi.
1933’te Türkiye’ye davet edilerek İstanbul Üniversitesi’nde profesör olarak tayin edilmiştir. 1942’de ise Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçilmiştir. İslam Ansiklopedisi’nin tahrir heyetinde yer almıştır.
Arat’ın, Türkiye Türkoloji’sinin kurulmasında ve kökleşmesinde büyük yeri vardır. W. Bang’ın karşılaştırmalı Türk Dili araştırmaları yöntemini, Türkçe’nin çeşitli devir ve sahalarını aydınlatan birçok eserlerini, Türk transkripsiyon alfabesini, Türkçenin tarih inkişafını (gelişimini) Türkoloji çalışmalarına Rahmeti Arat tatbik etmiştir.
Gece gündüz çalışır, Türklüğe ve Türk kültürüne hizmet aşkı ve heyecanı bitmezdi. Tam manasıyla bir vatanperverdi.
Arat dev eserlerin adamı idi. Kutadgu Bilig gibi bir eseri günümüz Türkçesine çevirmişti. Türk Dünyası El Kitabı, Türk Kültürü Araştırmaları dergisi, Türk Kültürü dergisi gibi mecralarda imzası vardı.
Kaynak: Reşit Rahmeti Arat, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü, 1966."
