ALİ MİRZE BEY'İN KARAKALEM PORTRE ÇALIŞMASI

Bir zamanlar Sürmeli Ovası Rus Yönetimindeyken iki aşiret arasında silahlı çatışma olur. Bir yandan Redkan Aşireti diğer yanda Motan Aşireti. Redkan Aşireti, 3 Motanlıyı öldürür. Olay büyür. Gelturanlılar, Motan Aşiretine yardıma gelir. Bu çatışmada Gelturanlılardan 3 kişi Redkanlılardan da 18 kişi ölüyor. Öldürme olaylarında Rus Mahkemeleri karar verme yetkisine sahiptirler. Rus askerleri Gelturanların ileri gelenlerini toplar, Tiflis Cezaevine koyarlar. O yıllar Ali Mirze Bey yeni seçilmiş Glava pozisyonundadır. Okuyucularımı biraz daha aydınlatmak istiyorum. Glava Rusça bir kelimedir. Asıl anlamı “Baş” tır. Siyasi terminolojide “Başkan” gibi bir anlama geliyor. Glavalar, bölge aşiret reislerinin katıldığı ve Rus Komiserinin denetiminde yapılan gizli oyla seçilirlerdi. Görevleri aşiret içi veya aşiretler arası ufak husumetlere çözüm bulmak, vergi toplamak ve ayrıca savaş zamanı asker toplamaktı. Ama öldürme olaylarında Rus Mahkemeleri yetkiliydi.
1900 yılında yapılan seçimlerde iki aday vardır: Güneş Ailesinden Fettah Bey ve Gıskan Aşiretinden (Celali) Ali Mirze Bey. Seçimi Ali Mirze Bey kazanır. Elbette Ali Mirze Bey de Güneş Ailesinden General Eleşref Bey’e bağlıdır. Eleşref Bey ve ailesi köken olarak Redkan aşiretindendir ama geçen zamanla aristokrat bir aile olarak başka bir isimle anılır olmuşlardı. Gelturanlılar, Tiflis’te hapiste iken ilk müdahaleyi General Eleşref Bey yapar. Gelturanlılar 18 Redkanlıyı öldürdüğü için Gelturanlıların serbest bırakılması için gönülden yardım etmez. “Rütbelerimi rehin olarak bırakayım, bunları serbest bırakın ta ki barış sağlayıncaya kadar..” şeklinde bir önerisi olur ancak Rus askeri yetkililer bu öneriyi kabul etmezler. Bu sefer yeni Glava seçilmiş Ali Mirze Bey Tiflis’e gider. Yıl 1901 veya 1902 olmalıdır. Ali Mirze Bey’in Rus yetkililerine önerisi nettir: “Bunlar Gelturan aşiretinin ileri gelenleridir. Beni onların yerine cezaevine koyun. İnanıyorum bu önemli şahsiyetler katilleri yakalayıp getireceklerdir. Eğer bir yıl içinde getirmezseler idam edilmeyi kabul ediyorum. “ Bir yılın dolmasına birkaç hafta kala Gelturan aşireti liderleri katilleri elleri kolları bağlı olarak Rus mahkemesine teslim ederler. Yukarıda gördüğünüz resim Ali Mirze Bey Tiflis ceza evine konarken çekilmiştir. O yıllar Rus Yönetiminde bir adet vardır. Hapse kim girerse girsin resmi çekilir, fişlemesi yapılıyordu. Bu resim Ali Mirze Bey’in fişleme resmidir. Şunu sormak istiyorum: Bugün kaç kişi hayatını riske edip Ali Mirze Bey gibi rehin olmaya cesaret edebilir?
Ali Mirze Bey’in cezaevi resmi bin bir zahmet elime geçti ancak resim solmuş, yüz ifadesi kaybolmuştu. Kara kalem çalışması yapan bir resim atölyesinden olabilecek en yakın benzerlikte siyah-beyaz bir resim istedim. Yukarıda hem orijinal hem de kara kalemle çizilen resmi göreceksiniz. Resmin telif hakkı yoktur. İsteyen araştırmacılar istedikleri gibi kullanabilirler. Saygılarımla
(Bazı eksik bilgileri tamamladığı için Mehmet Nuri Turan kardeşime teşekkür ediyorum.)