CUMHURBAŞKANI ADAYLARINA SİYASİ PARTİ LİDERLERİNE YARGI REFORMU ÇAĞRISI

Biz, Daha İyi Yargı Derneği, yargının sorunlarına çözüm üretmek için 10
seneyi aşkın süredir gönüllü çalışan, siyaseten tarafsız bir düşünce kuruluşuyuz.
Siz cumhurbaşkanı adaylarını ve siyasi parti liderlerini, 14 Mayıs 2023
seçimleri öncesinde kamuoyuna, Türkiye’nin tüm sorunlarının kök sebebi olan
yargı sorununu çözme sözü vermeye, seçim sonrasında ilk iş olarak da yargı
reformunu gerçekleştirmeye çağırıyoruz.
Yargının temel sorunları
En başta belirtmek isteriz ki bağımsızlık yargının halka hizmetinin en önde
gelen kalite şartıdır. Ancak Türkiye’de yargı bağımsız değildir! Yargı, hukuken
yürütme ile yasamaya, fiilen de yürütmenin Adalet Bakanlığı’na bağımlıdır.
Bağımsız olmayan yargı tarafsız da olamaz. Yargı bağımsız değilse demokrasi ve
halkın refahı geriler.
Hukukun üstünlüğü yargının kendi içinde ciddi şekilde aksamaktadır.
Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) meslekten çıkarma hariç tüm kararları
yargı denetimi dışındadır. Hâkim ve savcıların suçları HSK, Yargıtay ve Danıştay
üyelerinin suçları da kendi kurumları ve meslektaşları izin verdiği takdirde
soruşturulabilir. Soruşturma izni verilmemesine dair kararları nihai ve kesindir, bu
kararlara hiçbir yasal başvuru ve denetim imkânı bulunmamaktadır.
Anayasanın “kanun önünde eşitlik” ve “hukuk devleti” ilkeleri, seçkin,
sorumsuz ve imtiyazlı bir zümre haline gelmiş olan kamu görevlilerine karşı
işlememektedir. Suç işleyen kamu görevlilerine karşı yargının eli kolu bağlıdır.
Suçlu olanların soruşturulması idari amirlerinin önceden izin vermesine bağlıdır:
a) Cumhurbaşkanı ile bakanların suçlarını yargının soruşturması,
anayasayı değiştirmek kadar zordur. Soruşturma teklifi için 301,
soruşturma kararı almak için 360 milletvekilinin oyu şarttır.
2
b) Pamukova tren ve Soma maden facialarında olduğu üzere, suç
işleyen üst düzey kamu görevlileri, cumhurbaşkanı veya ilgili
bakan izin vermediği takdirde soruşturulamazlar.
c) Diğer memurların suçlarını soruşturmak için idari amirlerinin
yargıya izin vermesi şarttır.
Kurum veya amirinin kararıyla suç işleyenler fiilen dokunulmazlık
kazanabilirken masum olanların haksız yere suçlanarak yargılanabildiği bu durum
yargı mensuplarını ve kamu görevlilerini siyasilere biat etmek zorunda bırakmış,
bürokrasiyi devlet yönetiminde hukuka uyarlığın ve istikrarın teminatı olmaktan
çıkarmıştır.
Yasama dokunulmazlığı güçlendirilmeye ve suistimal edilmesi önlenecek
şekilde geliştirilmeye muhtaçtır. Milletvekili dokunulmazlığı, bir yandan siyasi
saikle kaldırılabilirken diğer yandan, bir kısım siyasiler tarafından suçlarının
soruşturmasından korunabilmek için kötüye kullanılabilmektedir.
Yargı sistemi etkin ve verimli çalışmamakta, önüne gelen milyonlarca
uyuşmazlığı makul sürede, kalitede ve maliyetle çözememekte, toplumsal
uzlaşma, huzur ve barışı sağlamakta, adalet inancını güçlendirmekte başarısız
olmaktadır.
Sorunların zararları, çözümün faydaları
Çözüm bekleyen yargı sorunları sebebiyle Türkiye sosyal, siyasal ve
ekonomik sorunlarını çözmekte, zengin potansiyelini gerçekleştirmekte
zorlanmaktadır. Ülkemiz orta gelir ve vasat eğitim tuzaklarını aşamamakta, orta
demokrasi seviyemiz hibrit seviyeye gerilemiş bulunmaktadır. Gelir adaletsizliği
keskinleşmekte, toplumsal huzur ve barış aşınmaktadır.
Etkin ve verimli çalışan, kaliteli hizmet üreten, hesapverir, bağımsız ve
tarafsız bir yargı ile Türkiye, hukukun üstünlüğünü sağlayabilir, yolsuzlukla etkin
mücadele edebilir, istikrar ve öngörülebilirliği güçlendirerek yatırım çekebilir.
Hukuk ve özgürlük ortamı ile beyin göçünü tersine çevirir, buluşları ve
yenilikçiliği şahlandırır, katma değeri yüksek ürün üretimini ve ihracatını
artırabiliriz. Böylece dış ticaret açığını fazlalığa çevirebilir, kişi başı milli
gelirimizi kısa sürede dört-beş katına, 30 bin dolar seviyesine yükseltebiliriz.
3
Temel çözüm adımları
Yargıyı yasama ve yürütmeden ve diğer siyasi odaklardan bağımsız kılmak,
yetkin, etkin ve verimli çalışır, görevini özgürce yapabilir, kendi içinde hesapverir
ve tam bağımsız hale getirmek zorunludur. Bunun için aşağıdaki temel reformların
öncelikle gerçekleştirilmesi ülkemizin acil ihtiyacıdır:
1. Yargı hizmetlerini düzenleyen ve yargı sisteminin idaresinden sorumlu
Adalet Yüksek Kurumu (Kurum) kurulmalı, yargı hizmetine ilişkin HSK
ve Adalet Bakanlığı’na verilen yetkiler Kurum’a aktarılmalıdır. Toplumun
tüm kesimleri ve meslek mensupları Kurum’da temsil edilmeli, üye
kompozisyonu hiçbir kişi veya grubun nüfuz kuramayacağı yapıda
olmalıdır.
Bütün meslek mensupları idari yönden sadece Kurum’a bağlı olmalıdır.
Kurum, yargı hizmet kurumları ile hizmetin muhataplarından oluşan, yargı
hizmetlerinin ihtiyaca uygunluğunu istişare ederek tavsiyeler oluşturan bir
Daimî Hukuk Şûrası ile desteklenmelidir.
2. Yargının idaresiyle ilgili her türlü karar yargısal denetime açılmalı, bu
konuda uzman, seri yargılama yapan Adalet Yüksek Mahkemesi
kurulmalı, isteyen herkes bu mahkemede dava açabilmelidir.
3. Anayasa Mahkemesi’nin kapasitesi artırılmalı, mahkemedeki siyasileşme
giderilmelidir. İsteyen herkes, Anayasaya aykırı her türlü kanunların,
olağanüstü hal (OHAL) dahil kararnamelerin, kararların ve işlemlerin
iptalini talep edebilmeli, aynı konudaki tüm talepler tek dava halinde
görülmelidir.
4. Hâkimler ve savcılar da yönetimleri tamamen kendi mensuplarından
oluşan tam bağımsız meslek kuruluşlarına sahip olmalıdır.
5. Adalet Yüksek Kurumu, Adalet Yüksek Mahkemesi, Anayasa
Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay üyeliklerine adaylıklar ve atamalarda
tam şeffaflık sağlanmalı, sürece kamuoyu mutlaka dahil edilmelidir. Aday
gösterme gerekçeli ve açık oy esasına tabi olmalı, aday adaylığından
seçme ve atamaya kadar sürecin tamamı yargı denetimine tabi
tutulmalıdır.
4
6. Hukuk meslekleri için birbirine denkliğinisağlayacak yeknesak bir kariyer
planı oluşturulmalı, mesleğe giriş yeterlik ve şartları çağdaş ülkeler
seviyesine çıkarılmalıdır. Meslek mensuplarının uygulamada ve teoride
denkleşmesi ve derinleşmesi sağlanmalı, terfiler mesleki ve akademik
yetkinliklere ve kaliteli hizmet üretme performansına tabi olmalıdır.
Meslek mensupları arasında açık ve adil bir yarış sistemi oluşturulmalı,
hâkim, savcı ve noter seçme ve atamaları eşitler arasında açık yarışma
yoluyla yapılmalıdır. Bağımsızlık ve tarafsızlıkları, kürsü teminatları ve
etkin hesapverirlik ile güçlendirilmelidir.
Hukuk eğitiminin niteliği yükseltilmeli, niceliği ülke ihtiyacına ve
hedeflerine göre, nitelikten ödün vermeksizin belirlenmelidir.
7. Mahkemeler 26 resmî kalkınma bölgesinde, heyet mahkemelerini
merkezlerde yoğunlaştıracak, diğerlerini halkın ayağında hizmet verecek
şekilde düzenlenmeli, 7 bin civarındaki mahkeme sayısı 2 bin civarına
indirilmelidir.
8. Millî Uyuşmazlık Veri Tabanı oluşturularak iş yükü ve gerekleri önceden
kestirilmeli, yargının kaynakları ileriye dönük planlanmalı, mahkemelerin
ve meslek mensuplarının ihtisaslaşması sağlanmalıdır. Kalkınma amaç ve
öncelikleri doğrultusunda ihtisas mahkemeleri kurulmalıdır.
Dava öncesi dürüst ifşa ve ibraz kurumu getirilerek, tarafların sorumlu
iletişimi, olayları ve delilleri dürüstçe açıklamaları sağlanmalı, dava
öncesinde sulh ve uzlaşma teşvik edilmelidir. Dava öncesi dürüst ifşa ve
ibraz ve uzlaşılamayan davaların dosya hazırlama sürecine adli hazırlık
mahkemeleri nezaret etmeli, uyuşmazlık konusunu etkin tedbirlerle
muhafaza ederken dosyaların iyi hazırlanmasına yardımcı olmalı,
suistimalleri önlemelidir. Ortalama dört-beş sene süren davalar, hızlı ve
kaliteli yargılama ile en geç üç-dört ayda sonlandırılmalıdır.
Etik yapay zekâ ile UYAP’taki bilgi ve tecrübe birikiminden “Yargı Süreç
ve Karar Destek Sistemi” oluşturulmalıdır.
9. Bütün soruşturma izin ve şartları kaldırılmalıdır. Cumhurbaşkanı,
bakanlar ve milletvekilleri ile kritik mevkilerdeki üst düzey yargı ve kamu
görevlilerinin suçlarında, münhasıran Adalet Yüksek Mahkemesi yetkili
olmalıdır.
5
Daha İyi Yargı Derneği, “A’dan Z’ye Türk Yargı Reformu” için yenilikçi
çözümler geliştirmiş, ulusal ve uluslararası kamuoyunda tartışmaya açmıştır.
Ekonomi, hukuk, akademi ve siyaset dünyasında dile getirdiğimiz çözüm önerileri
olduğu gibi kabul edilmiş ve tam destek almıştır.
Cumhurbaşkanı adaylarını ve tüm siyasi parti liderlerini kamuoyuna
kapsamlı bir yargı reformu yapma sözü vermeye ve seçimlerden sonra ilk iş olarak
bu reformu gerçekleştirmeye çağırıyoruz.
Bu hususta yapılacak tüm çalışmalara gönüllü olarak katılıp destek vermeye
hazır olduğumuzu da burada beyan ederiz.
Saygılarımızla.
Daha İyi Yargı Derneği üyeleri adına

https://www.dahaiyiyargi.org/wp-content