“Kızılçullu Köy Öğretmen Okulu”
Ege köylerindeki ırgatların, marabaların, yoksul yurttaşların çocukları eğitim göreceklerdir.
Editor
0
Kızılçullu, İzmir-Şirinyer'in eski adı. İzmir'in, Kızılçullu diye bilinen bu yerleşiminde, 1914 yılında Amerikalılar (ABD)tarafından bir okul açılır.
Amerikan Koleji adıyla bilinen okul, görkemli bir mimari yapıda eğitimine başlar. Bu okulda; Ege çevresindeki toprak ağalarının, levantenlerin, komprador tüccarların çocukları eğitim görür. ( Modern eğitim programlarının yürütüldüğü bu Amerikan Koleji'nden, Adnan Menderes de mezun olur.)
Yirmi yılı aşkın bir süre faaliyetini sürdüren İzmir-Kızılçullu'daki Amerikan Koleji,1937 yılında, bizzat Cumhurbaşkanı Atatürk'ün isteği ve öngörüsü ile kapatılır. Dönemin İzmir Valisi Kazım Dirik, Atatürk'ün isteği üzerine harekete geçer: Önce Kızılçullu, köy statüsüne sokulur. Sonra da: “Bir köyde yabancı okul olamayacağı” savı ile Kızılçullu Amerikan Koleji binaları ve arazisi kamulaştırılır. Kısa bir süre sonra da burada, “Kızılçullu Köy Öğretmen Okulu” hizmete açılır.
Artık bu güzel binalarda; mütegallibenin, levantenlerin çocukları yerine, Ege köylerindeki ırgatların, marabaların, yoksul yurttaşların çocukları eğitim göreceklerdir. Bu yoksul devlet, yoksul vatandaşlarının çocuklarını; parasız, çağdaş, laik, demokratik eğitim anlayışı temelinde, aydınlanmanın ışığında, bu okullarda eğitecektir. Çinli ozanın, bin yıl öncesinden yankılanan sesinde olduğu gibi; bir yıl sonrasını, on yıl sonrasını değil, yüz yıl sonrasını düşünen aydınlanmacıların öncülüğünde; her üç ile bir Köy Enstitüsü anlayışı ile, o günkü 63 ilde, 21 Köy Enstitüsü kurulması hedefine doğru coşkulu, yoksul ama onurlu bir yürüyüş başlar. Kızılçullu, Ortaklar ve Gölköy Köy Enstitüleri bu büyük imecenin öncüleri olurlar. Kızılçullu Köy Enstitüsü'ne; Aydın, Muğla, Manisa, İzmir, Denizli yörelerinden ilkokulu bitirmiş veya ilkokul beşinci sınıfa geçmiş, ön sınavlarla seçilmiş öğrenciler alınır.
Hasan Ali Yücel'in Milli Eğitim Bakanlığı döneminde, Kızılçullu Köy Öğretmen Okulu, -17 Nisan 1940 tarihi itibarı ile- “Kızılçullu Köy Enstitüsü”ne dönüştürülür. Okulun bünyesinde “Eğitmen Kursları” başlatılır.1943 yılında Kızılçullu Köy Enstitüsü Sağlık Bölümü de faaliyete geçer. Okula ait üç büyük çiftlik arazisinde gerçekleştirilen üretim, kendi öğrencilerine yettiği gibi diğer Köy Enstitülerine ve yakın çevre halkına da dağıtılır. Kızılçullu'nun; demircilik, yapıcılık, marangozluk bölümleri diğer Enstitülere örnek olacak çalışmalar gerçekleştirir. Kızılçullu Köy Enstitüsü; Ege'nin yoksul köylülerinin çocuklarına aydınlanmanın ışığını saçtığı gibi; Pulur, İvriz, Dicle Köy Enstitülerinin kuruluş imecelerine de katılır. Ortaklar Köy Enstitüsü'nün baş imececisi de yine Kızılçullu'nun boz urbalıları olur.
1945-46 yıllarından sonra Köy Enstitüleri'ne; feodal kalıntıların, ağaların, mütegallibenin saldırıları hız kazanır. Bu dönemde, iktidara egemen olan genel “ Batıcılaşma” anlayışının, uzak batılılarla imzalanan “İkili Anlaşmalar” ın yarattığı genel siyasi rüzgârın etkisiyle, Köy Enstitüleri yıpratılmaya başlanır. CHP'nin tutucu kanadının iktidara hâkim olması ile Hasan Ali Yücel bakanlıktan ayrılmak durumunda kalır. Köy Enstitülerinin mimarları, İsmail Hakkı Tonguç ve ekibi görevlerinden uzaklaştırılır.1947'de Köy Enstitüleri Programı ve Yönetmeliği değiştirilir. Öğrencilerin yönetime katılması, iş eğitimi, üretime katılma gibi temel ilkeler ve bu yöndeki etkinlikler iptal edilir. Mezunlara, arazi ve teçhizat verme uygulaması kaldırılır.1947 yılının sonuna doğru Yüksek Köy Enstitüsü kapatılır. 1948 yılında Eğitmen Kursları sona erdirilir.1950'den sonra bazı Köy Enstitülerinin Sağlık Bölümleri kapatılır. 1951'de Köy Enstitülerinin beş yıl olan eğitim süresi altı yıla çıkarılır.
Bu geri dönüş sürecinde, İzmir-Şirinyer- Kızılçullu Köy Enstitüsü 1952 yılına değin, mevcut gelişmelere karşın, yoksul köy çocuklarına ve köylere aydınlık yaymaya devam eder.
İşte bu dönemde, Türkiye NATO'ya girer. Amerikalılar, 1937'de İzmir- Kızılçullu'da yaşananları unutmamıştır. D.P İktidarının başındakilere, bir dönem İzmir-Kızılçullu'daki Amerikan Koleji'ni bitirmiş olan Başbakan'a konuyu iletilir. Amerikalı yetkililer, İzmir'deki Amerikan Koleji binalarını ve arazisini, NATO Karargâhı yapmak amacıyla geri isterler. Apar topar Amerikalıların bu isteği yerine getirilir. Kızılçullu Köy Enstitüsü idarecilerinin, derhal binaları boşaltmaları gerektiği bildirilir…
Kızılçullu Köy Enstitüsü'nün kız öğrencileri ve öğretmenlerinin bir bölümü, aynı yıl içinde Bolu'ya gönderilirler. Erkek öğrenciler de Beşikdüzü'ne yollanır. Bolu'da, Kızılçullu'nun öğrencilerine yeni okul binalarının yapılabilmesi için zamana ihtiyaç vardır. Aceleyle bir başka çözüm aranır. Bolu'da, 1938 yılında Tarım Bakanlığı'na bağlı olarak açılan ve Bolu'nun Cumhuriyet döneminde açılmış ilk meslek okulu olan “Bolu Orman Okulu” ,1951 yılı sonunda kapatılır. Bolu Orman Okulu binaları, arazisi, eski Sanayi Mektebi arazisinin bir bölümü, Kızılçullu Köy Enstitüsü'ne tahsis edilir. ( Bu günkü Anadolu Otelcilik Meslek Lisesi, Milli Eğitim Müdürlüğü ve İzzet Baysal Anadolu Lisesi'nin yer aldığı geniş arazi).Bolu'da, 1948 yılında açılan ve eski Bolu İdadisi'ne (Orta okul) ait olan binada eğitimine devam eden Bolu Erkek Öğretmen Okulu'nun yanı sıra , “Bolu Kızılçullu Köy Enstitüsü”de 1952 yılında, Bolu'nun ikinci öğretmen okulu olarak, eğitim faaliyetlerine başlar. İlerleyen yıllarda Bolu Kız Köy Enstitüsü'ne, diğer yörelerde kapatılan Köy Enstitülerinin kız öğrencilerinin bir bölümü de gönderilir.
İlhan Bolca sayfasındn ALINTI
+2
Tüm ifadeler:
Ilhan Bolca ve 30 diğer kişi
