Ekonomi işleri bildiğiniz gibi

Seçim sürecinde kuru dizginleyebilmek için her yolu deneyen Merkez Bankası’nın talimatıyla kredi kartlarından nakit çekim limiti 15 bin TL’yle sınırlandı. Piyasalarda nakit ve döviz akış sistemi kilitlendi. Bankaların konut, taşıt, ticari ve ihtiyaç kredisi taleplerinin başvuru sonuçlarını 29 Mayıs’a bıraktığı da ileri sürüldü. CHP’li Özgür Karabat “İhtiyaç duyduğu krediye ulaşamayan esnaf ve sanayiciler ödemelerini yapamıyor” dedi.

‘DOĞRUYSA NİYE GERİ ADIM ATILDI YANLIŞSA DÜŞÜNÜLMEDİ Mİ?’

Tepkilerin ardından bir gün sonra düzenlemeden vazgeçildi. MB ‘karttan avans kullanımı ve kredili mevduat hesaplarında sınırlama yapılmayacak’ talimatı gönderdi. SP’li Bülent Kaya “Kısıtlama Erdoğan kazanırsa 29 Mayıs’ta yine uygulanacak” dedi. ‘Deneme yanılma’ anlayışının sürdüğünü belirten uzmanlar da “Madem karar doğruydu niye geri adım attınız. Doğru değilse ne olacağını önceden neden düşünmediniz” sorularını yöneltti.

Nakit avans operasyonu ‘Merkez’den çıktıSeçim sonrası ekonomi politikalarında beklenmedik hamleler yapan Merkez Bankası, önceki gün aldığı nakit avans kararıyla birlikte piyasaları kilitledi. Nakit avans düzenlemesinin Merkez tarafından yapıldığını anlayamayan bazı AK Partili kurmaylar bunun bir operasyon olduğunu paylaştı. Fakat ertesi gün Merkez bir açıklama yayınlayarak, kararı kendilerinin paylaştığını ve geri adım atıldığını duyurdu.

Piyasalarda yaşanan ısınmayla birlikte seçimlerin de ikinci tura kalması Merkez Bankası’nı yeni önlemler almaya sevk etti. Seçim sonrasında deneme yanılma ekonomisiyle birlikte artan kur, düşen borsa ve Türkiye’nin yatırım notunu belirleyen CDS puanı patladı. Yeni rekorların ve tüketicilerin TL’den yeni kaçış yolu olan nakit avans sistemini daraltan Merkez Bankası, bu kararında geri adım attı. Önceki gün Merkez Bankası, nakit avans düzenlemesi için bankalara uygulama talimatı gönderdi. Ayrıca nakit avans sistemini de kısan Merkez kararı sonrasında birçok özel banka da önce kart limitlerini düşürdü sonra da avans sistemini neredeyse kapattı. Bunun üzerine sosyal medya üzerinden banka ekranları paylaşılmaya başlanırken, piyasalarda yeni bir panik havası oluştu. Nakit ve döviz akış sistemi deyim yerindeyse kilitlendi. Bazı AK Partili kurmaylar bunun bir operasyon olduğunu paylaştı. Bankaların taksitli nakit avans, kredili mevduat hesabı ve kredileri kısmasına sebep olan uygulamayı Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın başlattığı ortaya çıktı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay “Haberler gerçeği yansıtmıyor. Dar gelirli vatandaşlarımızı ilgilendiren bir durum değil. Limiti 50 bin TL’nin üzerindeki kredi kartları için geçerli bir durum. Bütün kredi kartlarında oradan nakit alınarak altın alma gibi ya da döviz alma gibi yani ekonomiye katkı vermeyen yastık altı diye ifade ettiğimiz, ekonominin dışına kaynağı taşıyan bir mekanizmanın çalıştığını görünce ilgili kurumlarımız çalışıyorlar. Kredi kartıyla altın alımı gibi yastık altı bir yatırım yapılmasının bir anlamı yok. Oradaki bir kısıtlamadan bahsediyor onun dışında bir şey değil” dedi. Bazı gazeteciler ise “An itibariyle, Bay Kemal kazansın diye borsaya, ekonomiye saldırıyorlar. Kimlerin yaptığı tek tek biliniyor. Hesabı sorulmayacak zannediyorlar” yorumunu yaptı. AK Partili eski milletvekili Metin Külünk de yaptığı sosyal medya paylaşımında Merkez Bankası ve özel bankaları eleştirerek Türkiye’ye operasyon çekildiğini savundu.

KÜLÜNK: ‘DEVLET MÜDAHALE ETMELİ SİSTEMİ ÖZEL BANKALAR TIKADI’

En ilginç açıklama ise eski meclis başkanı Metin Külünkten geldi. Külünk, Merkez Bankası’nı “Hangi akıl ile Merkez Bankası seçime on gün kala hazırlamış olduğu bu regülasyonlar ve mevzuatlar ile birlikte kredilerin içeriği genişletildiği için maalesef hem reel sektör hem de bankacılık anlamında büyüme noktasında çok ciddi bir sıkıntının içine girmesine sebep olmaktadır. Bu doğrudan seçim öncesi finansal operasyon kokmaktadır” diye yazarak eleştirdi. Özel bankaları da hedef alan Külünk, “Özel Bankalar, esnafı, çiftçiyi, emekçiyi arayıp kredi kartlarını pazartesiye kadar kapatmalarını istiyor. Beş yüz bin TL’lik kredi kartları elli bin TL’ye düşürüldü. Özel Bankalar üzerinden Türkiye’ye operasyon çekiyorlar. Devletimizin yetkili ve etkili mercileri acil müdahale etmeli. Bu operasyonu kim, kimler adına yapıyor?” değerlendirmesini yaptı. ‘Bankalar, kredi kartlarından nakit avans çekilmesini durdurdu’ haberini alıntılayan Metin Külünk, “İşte operasyonun doğrudan hedefi, sayın cumhurbaşkanımızdır. Tutmadı tutmayacak. Herkes ama herkes attığı adamlara dikkat etmek ve zarar verici her adımdan kaçınmak zorundadır. Devletimiz güçlüdür” notunu düştü.

‘KUMPAS DEĞİL MERKEZ’

Siyasilerin de gündeminde olan karar sonrasında Demokrat Partili Cemal Enginyurt “Merkez Bankası’ndan yeni talimat, nakit avansı durduran kredi kartlarıyla ilgili karar kaldırıldı. Yönetemiyorsunuz diye boşuna demiyoruz. Utanmadan Erdoğan’a tuzak kuruluyor dediniz. Merkez Bankası kim? İktidar kim? Cumhurbaşkanı kim? İşiniz gücünüz yalan dolan” dedi. CHP’li Eren Erdem ise “Bankaların kredi kartı ‘nakit avanslarını’ durdurmasına AK Partililer ‘kumpas’ demeye başladı. Şaka mısınız siz! Kararı alan Merkez Bankası! Deniz bitti deniz! Ülkeyi batırdınız, sistem çöküyor sayenizde. Madem kumpas, hadi alın Merkez Bankası başkanını görevden” ifadelerini kullandı.

‘SEÇİM SÜRECİ BİTENE KADAR SERBEST BIRAKTILAR'

Saadet Partisi Başkan Yardımcısı Bülent Kaya da “Kredi kartlarında nakit avans uygulamasını yasaklayan Merkez Bankası, bu kararın ekonomik çöküşü gözler önüne sererek iktidara zarar verdiğini fark edip 28 Mayıs’ta şayet Erdoğan seçimi kazanırsa tekrar yasaklamak üzere şimdilik nakit avansı serbest bıraktı. Haydi Türkiye” paylaşımında bulundu.

KARARDAN GERİ ADIM ATILDI

Piyasaları kilitleyen karar sonrasında, ekonomi yönetimi yine bilinen kurallara geri döndü. Önceki gün yaşanan karmaşa sonrasında şirketler resmi bayramdan önce tekrar sistem eski haline döndürüldü. Dün Merkez Bankası konu hakkında açıklama yaptı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kredi kartından nakit avans ve kredili mevduat hesabı kullanımında hiçbir sınır uygulanmayacağını duyurdu. Merkez Bankası’ndan bankalara gönderilen talimatla nakit avans ve kredili mevduat hesabı düzenlemeleri konusuna açıklık getirildi. Talimatta, kredi kartından nakit avans kullanımı ve kredili mevduat hesabı kredilerinde hiçbir sınırlama uygulanmayacağı bildirildi. Menkul Kıymet Tesisine İlişkin Uygulama Talimatı’nda, nakit avans, kredili mevduat hesabı kredileri ve kuyum harcamalarının makroihtiyati tedbir uygulamalarından muaf tutulacağı belirtildi. Bankalara gönderilen yazıda, “Başkanlık makamı talimatı kapsamında, bireysel kredi kartları vasıtasıyla yapılan kuyum harcamaları ve nakit çekimlerinin kredi türüne göre menkul kıymet tesisinden hariç tutulmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.” denildi. Ayrıca, konut, tarım, esnaf, KOBİ, ihracat ve yatırım kredileri ile mali kuruluşlara kullandırılan krediler ile birlikte kurumsal kredi kartları, tüketicilere kullandırılan kredili mevduat hesabı kredilerine kredi büyümesine göre menkul kıymet tesisi muafiyeti sağlandı. Merkez Bankası, bankaların kredi kartı ve kredili mevduat hesabı kullanımlarında belirli oranda menkul kıymet tesisi uygulamasına yönelik düzenlemeye gitmiş ancak bazı bankalar, bunun yerine kredi kartı kullanımlarında sert uygulamalara yönelmişti.

‘İLK DÜĞME YANLIŞ SONRASI ŞAŞKINLIK İŞTE’

Ekonomist Uğur Gürses “Operasyon çekiliyor zannetmiştik. Şaşkınlar ilk düğmeyi yanlış iliklerse sonrası daha fazla şaşkınlıklar dizisine yol açar, türlü türlü yeni sendromlar yaratır. Bankalara aylık faizini % 1.36 (y= % 17.6) olacak diye zorunlu kıldığın ‘kredi kartından avans’ uygulamasını sonra ‘döviz ve altın alıyorlar” diye kısıtlıyorsun. Gürültü kopuyor. Yasağı kaldırıyorsun. Şimdi herkes öğrendi; son 4 aylık enflasyon % 18.4 iken, avans faizi % 17.6. Seçimden sonraki 3 günde bile 2 milyar dolar satılmış. Rezervler 102 milyar dolarda. 28 Mayıs bir karar seçimi. Ekonomide ‘kullanılabilir avansla’ gelinen yolun sonundayız. Siyaset normalleşmeden ekonomi normalleşemez. Nasıl normalleşeceği de belli. Oyunuzu kullanın.”

‘MADEM ADIM DOĞRU NİYE GERİ ÇEKTİNİZ’

Ekonomistler de durumu değerlendirdi. Ekonomist Alaattin Aktaş, Merkez Bankası’nı eleştirerek “Şimdi Merkez Bankası’na sormazlar mı: Piyasaları altüst eden kararınız doğru ise geri adıma niye gerek duydunuz? Karar doğru ise o kararı verirken ne olacağını hiç düşünmediniz mi? Siz her işinizi böyle deneme yanılma yoluyla mı yapıyorsunuz?” dedi.

‘BAĞIMSIZLIK SÖZ KONUSU DEĞİL’

Ekonomist Oğuz Demir “Bence kredi talep ettiğimizde reddeden bankaları da şikayet edelim. Merkez Bankası da bankaları uyarsın. Sonra deli dolu yağsın krediler, paralar. Mis, mis. Yepyeni Türkiye Ekonomi Modeli olsun adı da! Beni yazın” dedi. Ekonomist Şenol Babuşcu ise “Kredi kartlarından nakit avans kullanımının sınırlandırılmasına ilişkin karar hükümetin isteği doğrultusunda Merkez Bankası tarafından bir gün sonra kaldırıldı. Bu durum şunu bir kez daha gösterdi ki Merkez Bankası’nın bağımsızlığı söz konusu değil” dedi. Analist Fatih Sezer “Aslında işlevsel anlamda, gerçek manada bir Merkez Bankamız yok. Sadece binaları, internet sitesi, banknotlarda adı var. Merkez Bankası olmayınca enflasyon hedefi de yok. Para politikası da. Fiyat istikrarı da” açıklamasında bulundu.

‘BORSAYI DÜŞÜRMEK İÇİN DIŞ GÜÇLERE İHTİYAÇ YOK’

Ekonomist Artunç Kocabalkan “Borsayı düşürmek için dış güçlere ihtiyaç yok, Merkez Bankası yeterli. Yaptığı düzenlemeyle kredili hesapları yanlışlıkla kapattırınca hisse senetleri piyasasına satış geldi. Olan oldu yatırımcının güveni yine sarsıldı ne diyelim bildiği gibi yapsın” dedi. Analist Turan Bozkurt da “Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’a göre haberler doğru değildi. TCMB Başkanı Kavcıoğlu doları tutmak için kredi limitlerinden nakit avansa ne varsa muslukları kapattırdı. Oysa bir problem vardı. Kartlarla döndürülen piyasada çarklar tamamen durdu. “Seçim var, geri adım atın” talimatı gelince hepsini yedi, yuttu. Hiçbirinin hükmü kalmadı. 29 Mayıs’ta raftan çok daha acı bir reçete olarak inecek iptal edilen kararlar. Birilerinin elinde oyuncak olan bankalar anlayacağını anladı. Herkes kendi başının çaresine bakacak.”

Seçim sonrası ekonomi politikalarında beklenmedik hamleler yapan Merkez Bankası, önceki gün aldığı nakit avans kararıyla birlikte piyasaları kilitledi. Nakit avans düzenlemesinin Merkez tarafından yapıldığını anlayamayan bazı AK Partili kurmaylar bunun bir operasyon olduğunu paylaştı. Fakat ertesi gün Merkez bir açıklama yayınlayarak, kararı kendilerinin paylaştığını ve geri adım atıldığını duyurdu.