Türkiye'nin geleceği zeytin ağacının bilimsel hikayesi! - 1

MUSTAFA İNAN / RÖPORTAJ

Türkiye'nin geleceği zeytin ağacının bilimsel hikayesi! - 1

Ziraat Mühendisi Fikret ÇAPAŞ ile yaptığımız röportajı beğeninize sunuyoruz...

MUSTAFA İNAN - Öncelikle Fikret ÇAPAŞ kimdir? Kısaca kendinizden bahseder misiniz?

Fikret ÇAPAŞ - Samsun İli Çarşamba İlçesi Kabaceviz köyünde doğan bir çiftçi çocuğuyum. İlkokulu kendi köyümde ortaokulu Çarşambada Ziraat Meslek Lisesini Amasya Gökhöyük Tarım İşletmesinde yatılı olarak bitirdikten sonra Ziraat Teknisyeni olarak Şanlıurfa Viranşehir ,Malatya ve İzmir Bergamada çalışarak Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesini bitirdim. Şanlıurfa Ceylanpınar ,Balıkesir Marmara Adasında mühendis olarak çalıştım.Halen Edremit Tarım ve Orman İlçe Müdrülüğünde Mühendis olarak çalışmaktayım.

Zeytin ağacı ile tanışmam lise yıllarında Ali HANER adlı merhum öğretmenimizin zeytinden bahsederken bir cümlede ölümsüzlüğün simgesi olarak adlandırdığı hafızamdan hiç gitmedi. Bir zeytin ağacını gördüğümde, hep aklıma bu ağaç için ne yapabilirim diye geldi.

Yıllar sonra ““Hiçbir nebat istemem mezarımda / Deliceye aşılı bir zeytin fidanı yeter ..” nedenini sormayın ahvalimiz böyle” dizeleri ile de çok etkiledi beni.

Çalıştığım bölgelerde zeytin ağacının bütün özellikleri ile çok ilgilendim ve Bakanlığımızın açtığı bütün kurs ve eğitimlere katıldım.Görev yaptığım yerlerde önde hep zeytin ağaçları vardı.

Görev yaptığım her yerde o bölgenin bitki desenini inceleyerek çok kısa sürede bütün hastalık ve zararlılarını öğrenerek kültürel önlemlerden başlıyarak doğru mücadele metodlarını ,

Marmara Adasında ülkemizin en önemli çeşidi olan sofralık gemlik zeytin çeşidini,

Edremitte ise ülkemizin ve dünyanın en önemli yağlık çeşidi olan Edremit yağlık çeşidi ile tanışarak bütün özelliklerini gerekli araştırma uygulama ve kaynaklardan öğrenerek çiftçilerimize öğretmeye çalıştım ve halen öğretiyorum.

Burada biz belki hocam kadar güzel dizeler yazamadık ama; şiir kadar güzel zeytin ağaçları budadık. Üreticilerimize bunun tekniklerini öğretmeye çalıştık.

MUSTAFA İNAN - Yaklaşık 20 yıldır Edremit Bölgesi'nde görev yaptınız. Zetin budama ile ilgili kurslar verdiniz.

Zeytin ve Zeytinyağı üretiminde en önemli ögeler neler?

Fikret ÇAPAŞ - Edremite geldiğimde denizle yeşil dağların arasında özel bir bitkinin zeytin ağacı olduğunu gördüğümde hayran kaldım bin pınarlı ida dağının eteklerinde Edremit Körfezi iklim ve toprak yapısı açışından çok uygun olduğu görülüyordu. Büyüklerimiz zor şartlarda hiçbir bitkinin ekonomik olarak yetişmediği alanlara delice tabir edilen yabani zeytin ağaçlarına aşılama yaparak, fidanlar dikerek, hayvan gücü ile su taşıyarak tutturdukalrı zeytin ağaçalrı bu gün çok iyi verimler verebiliyor.

Geçmişte bu yağlık zeytinin önemi büyüklerimiz tarafından belirlenmiş Ayvalıktan Çanakkaleye kadar olan körfez bölgesinde dikimi yapılarak 3573 ve 4086 sayılı zeytincilik kanunları ile koruma altına alınmış tek bitki zeytindir.

Zeytincilik kanunun yönetmeliğine baktığımızda; budama yapacak kişlerin kuşlarda eğitilmesi ve sartifikalandırılması “Sertifikası olmayanlar ise kendi zeytinliği dışında hiçbir ağacını budayamaz” yazar. Biz bu kanuna ne kadar uyuyoruz bunu sorgulamamız lazım.

Biiizm bu bölgede bütün çabamız, doğru budamayı insanlarımıza öğreterek gelecek nesillere verimli zeytin ağaçlarını bırakmak.

Zeyin fidanı dikimden meyve verene kadar yapılacak tarımsal işlemlerin yöre çiftçilerimize doğru bir şekilde öğretilmesi bizim en önemli görevimizdir. Bunu en etkin şekilde yapmaya çalıştık.

Zeytin hastalı ve zararlıları ile mücadele ve budama yöntemleri ile ilgili bakanlığımız ve halk eğitim merkezi ile birlikte kurslar verdik.

Bu kurslarda sadece budamayı anlatmadık. Zeytin üretimi için en önemli gördüğümüz tecrübe edindiğimiz bilgileri de ilgili kişlere öğretmeye çalıştık. Zeytin budaması anlatılırken sadece budama değil , kaliteli üretim için neler olması gerekiyorsa yapılması gereken tarımsal işlemler doğru bilgilerle anlatıldı.

Zeytin yetiştiren ülkeler baktığımızde ülkemizin ağaç sayısı bakımından ilk üçte verim açısından baktığımızda altıncı sırada olduğu söyleniyor. O zaman ortada bir problem var.bu sorunu çözmek bizim görevimiz ancak çiftçimizin bize inanması ve uygulamayı doğru yapması olarak karşımıza çıkıyor.

Biz zeytin üretimin ve ağaç başı verim miktarını arttırmak için makro ve mikro besin maddedelerinin ortaya çıktığı tam toprak analiz ile başlamamız gerektiği kanaatindeyim.

Eğer kaliteli zeytin üretimi yapmak istiyorsak bir yıllık üretim sezonu içerisinde tarımsal işlemlerin tam ve zamanında yapılması zeytin ve zeytinyağı üretiminin en önemli unsurudur.

Yıllarca verdiğim budama kurslarında sertifka alan kursiyerlerin bakış açısını değiştirmeye çalıştım. O değişim sağlandığında hata yapmayacağına o kadar eminim ki..

O öz güveni onlara vermeye çalıştım. Kısmen başarılı olduğum kaatindeyim.

Aslında amacım bölgemize gelen zeytinde çalışan bütün tayfaları eğitmek.zeytinlere doğru budamayı yapmayı öğretmek.

Zeytin budama kursunda;

• Zeytin çeşitlerimizi

• Zeytin aşılarının nasıl yapılacağı,

• Zeytin hastalıklarını, zararlılarını,

• Zeytin ağaçlarında kurumalar nedenleri,

• Toprak analizi alınması,gübrelemeyi

• Hasat yöntemlerini,

• Periyodisteyi,

• Zeytinyağı –zeytin –sabun yapımını,kaliteli ürün elde etmeyi,

• ŞEKİL-MAHSÜL ve GENÇLEŞTİRME budama

• Zeytine bakış açınızı değiştirmeyi

• Zeytini yaşamayı…zeytini sevmeyi öğretmeye çalışıyoruz.

Bu zeytin çeşidini daha yakından tanımak için özelliklerini bilmek gerekir,

Edremit Yağlık Zeytin çeşidi:

Edremit yağlık zeytin çeşidi +40 ile -7 sıcaklıkta normal gelişmesini sürdürür.

Toprak işlemeden hasada kadar geçen süre içerisinde uygulanacak tarımsal işlemlerle birlikte her hastalık zararlı ve yabancı otlarla kimyasal mücadele ile birlikte. Kültürel önlemler de uygulanmalıdır. .

Zeytin ağacın ekonomik ömrü 50-100 yıl olup, 1000 yaşına kadar yaşar, zeytin ölümsüz ağaç olarak adlandırılır. Zeytin ağacının durumu ve ağaç yapısına göre değişmekle birlikte 5-10 yılda bir gençleştirme budaması ile belirli sürelerde ağacı yenilememiz gerekebilir., kök sitemi fidanken dikine büyür, sonra saçak kök oluşturur. Çiçek, iki yıllık sürgünlerde oluşur. Eğer sürgün oluşturamamış isek gelecek yıl ürün beklememiz söz konusu değildir. Çeşidimizin yıllık 1000 saat soğuklanma ihtiyacı vardır.

Yapraklar zeytin ağacının üzerinde 18-30 ay kalır, yeni yapraklar çıktığında eskileri dökülür. Tozlaşma rüzgarla olur, çiçeklenme zamanında oluşan kötü hava şartları döllenmeyi engeller. Aşırı çiçek açar, açılan çiçeklerin %90-95’i dökülür. Bölgemizde 12-22 mayıs arasında çiçek açar, 25-30 mayıs arası da meyve bağlar. 15 ekimde yeşil olum,1 kasımda alyanak,30 kasımda siyaha dönüşebilir. kasım sonunda oluşturabileceği yağ miktarının tamamını meyvede biriktirir. %20-25 arasında yağ oranı vardır. Yağ randımanının yüksekliği ağacın bulunduğu toprak yapısı ile çok ilgilidir. Killi topraklarda yükselebilir. kumsal yerlerde %10’a kadar inebilir. Erken hasatta yağ yeterince meyve içinde tamamlanmadığı için randıman düşüktür.

Edremit yağlı çeşidi genetik olarak periyodiste (var yılı yok yılı) göstermektedir. Bölgede var ve yok yılı olarak belirtilen ürün miktarı yapılacak tarımsal işlemlerle en aza indirilir.

Gübreleme, sulama, seyreltme, budama, hasat yöntemleri, hasadın geciktirilmemesi periyodisteyi etkileyen faktörlerdir

Ocak ayından aralık ayına kadar zeytin ağaçlarına zamanında ve uygun şekilde tarımsal işlemler uygulanmalıdır. İki yılda bir mahsül budaması yapılmalıdır.

.***Edremit yağlık zeytin bahçesinde aşağıdaki işlemleri yaparsak verim yıllarında %100, bir sonraki yıl %60-70 ürün alabiliriz.

MUSTAFA İNAN  - Zeytin ve Zeytinyağı üreticileri son zamanlarda maliyetleri karşılayamamaktan şikayetçi. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?

Fikret ÇAPAŞ - Zeytinde maliyet dediğimizde kaliteli üretimden zeytin ve yağın işlenip satılması ve üreticiye kalan para olarak da tabir edebileceğimiz gelir zeytinlik sahibinin bir yıl sonra bahçesine yapacağı masrafı da içine alır.

Zeytinin maliyet unsurlarına baktığımızde en önemlsinin hasat maliyeti oldunu görüyoruz. Çiftçimiz eğer maliyeti düşürmekten başlyacaksa buradan devam etmeli,bunu etkileyen en önemli faktör budama şeklidir. Eğer siz makineli hasada uygun budamayı bahçenizde yaparsanız %60 olan bu maliyeti yarıya düşürürsünüz.

Bilinçli bir zeytici olabilmek için toprağı analiz ederek doğru gübrelemeyi, zamanında sürerek bitkinin gelişimini sürdürmeyi,doğru ilaçları kullanarak hastalıksız zeytin elde etmeyi sağlamaktır.

Bir ağaçtan alabileceğin en fazla ürünü almak için gerekli işlemleri yaptığın zaman,

En kaliteli zeytini üretip yeşil zeytin satarak değerlendirisen geri kalanları da yağ çıkarıp doğru metodlarla depolarsan zarar etmezsin.

Birim alandan ağaç başı veri ile kalitesiz ürün alırsan maliyet yükselir zarar edersin.

MUSTAFA İNAN - Edremit Bölgesinde zeytin hasadı genel olarak büyük kayıplarla yapılıyor. Ağaçlardaki zeyinlerin büyük bölümü yere dökülüyor. Bu nedenle de üreticiler maliyetleri karşılayamadıklarından yakınıyor. Siz bu konuda neler söylemek istersiniz?

Fikret ÇAPAŞ - Hasat maliyetin en önemli girdisidir.Önce doğru tarım bilinçli zeytincilik. Başlangıç aşaması bu. Doğru adımları attığımızda gerisi gelir. Hata yapmaktan korkmamalıyız.

Zeytin hasadında meydana gelen kayıpların nedenin sadece sırıkla hasada bağlamamak lazım. Doğru olan zeytinde hasadın 1 ocak tar,h,ne kadar bitirilmesidir. Uzmanlarımız geç kalan hasadın bir sonraki yılın mahsulünü önemli ölçüde azalttığı görülmektedir. Mahsulün çok olduğu yıllarda mart ayına kadar bölgede hasat devam etmektedir. Zeytinin dip kısma dökülmesinin birkaç nedeni bulunmaktadır. Zeytin güvesi, zeytin sineği,önemli ölçüde dökülmeye neden olmakla birlikte besin maddesi eksiklri de meyvenin sapa tutunmasını azaltmaktadır. pobleme baştan baktığımızda bir yıllık süre içerisnde ağacımıza doğru tarımsal işlemleri uzman ziraat mühendisi öneriileri ile yaptığımıza dökülmenin çok az olduğu görülecektir. Taban arazilerimizde ciddi bir halkalı leke problemi bulunmaktadır. Herşeyi tam pyapsanız bile bu hastalıkla doğru mücadele etmediğinizde zeytin ağacı size yaprağını dökerek ince dal kurumalarına neden olur, tamamı çiçek açsa bile meyve bağlamaz. Bezen birkaç yıl mahsul tutmadığı görülür.çükü zeytin yaprağı her dem yeşil ancak meyveleri besleyip büyütebilmesi için 18-30 ay ağaç üzerinde kalması gerekir. Bunu sağladığınız mühletçe verimde bir problem yaşamazsınız.

Doğru tarımsal işlemler tam verim ve karlılık birbirini tamamlar.Kaliiteli verimi arttırmak yüzde seksen maliyeti düşürmektir.

RÖPORTAJ DEVAM EDİYOR

1. GÜN

2. GÜN

3. GÜN

MUSTAFA İNAN / TÜRKİYE GÜNLÜĞÜ

www.turkiyegunlugu.net