SOVYETLER BİRLİĞİ'NİN GİZLİ ARŞİVİNDEN ALINAN VE STALİN'İN KENDİ İMZASI VE YAZILARI OLDUĞU TELGRAF.

Tarihi Diyalog

1937de Atatürk ile Lev Karahan arasında konuşulan 'Türk' cumhuriyetlerin statüsü ve hakları ile alakalı konular vardı. Bunun üzerine Atatürk ile stalin arasında gerginlik oluyor. Stalin moskova radyosunda bir söyleşide akdenize inmekten bahsediyor. SSCB’nin başında olduğu dönemde SSCB’nin Ankara Büyükelçisi ünlü bir diplomat olan Karahan’dı.

Sovyet devriminin yıldönümlerinden birinin sabahında Stalin son derece sivri, anlamsız ve onur kırıcı bir demeç veriyordu. Bu tarihi demecinde aynen şunları söylüyordu:

“Herkes bilsin ki, Rus milleti; Boğazlar ve Ardahan’ı ele geçirme arzusundan asla vazgeçmeyecektir. Çok yakın bir zamanda bu davamızı halletmiş olacağımızı müjdeliyorum.”

Aynı gece Sovyet Büyükelçiliği’nde de ihtilalin yıldönümü kutlanıyordu.

Atatürk, gece yarısına doğru Stalin’in demecinden rahatsız oluyor ve ekibi ile Sovyet elçiliğinin kapısına dayanıyor. kendisini karşılayan büyükelçi Karahan’dan Ajansda konuşulan haberin kopyasını istiyor ve metnin o kısmını kelime kelime tercüme ettiriyor.

Konuşma ajanstan geçen metin ile aynıdır.

Mustafa Kemal Karahan’dan, elçiliğin telsizi ile derhal Stalin’in bulmasını ve bunun cevabının bu gece verilmesini istiyor. Lev Karahan bu telgrafı staline çekerse idam edileceğini, Atatürk’ün Stalin’i doğrudan aramasını isteyerek, bu işe karışmak istemediğini söylüyor.

Mustafa Kemal cevap istemediği şekilde gelirse doğru Rus sınırına gideceni söylüyor. Karahan çaresizlik içinde telsizin başına gidiyor ve Mustafa Kemal'in söylediklerini aynen naklediyor. Atatürk ile Büyükelçi’nin bu diyaloğu “çok gizli” damgası ve “Stalin ile Molotov tarafından okunması” notu ile eklenerek Stalin’e sunuluyor Stalin’in Atatürk’ün sözlerini okuduktan sonra, gelen cevapta aynen şöyle söylenmektedir:

“Stalin sürçü lisan eylemiştir. Boğazlar ile Ardahan’ı almak gibi bir arzusu kesinlikle yoktur.”

Ertesi gün stalin özür mesajı yayınlıyor. Lev karakan'ı da derhal moskovaya çağırıyor. Atatürk Karakan’a Türkiyeye iltica etmesini söylüyor. Fakat bu vatana ihanet olacağı için Karakan bunu kabul etmiyor.

Ve Lev Karahan Demir ocaklarında yakılarak infaz ediliyor. On gün sonra Ankaraya şöyle bir haber geliyor.

SSCB’nin eski Ankara Büyükelçisi Karahan fırında yakılmak suretiyle idam edilmiştir.

Lev Mihayloviç Karahan (Karahanyan) Gürcistan doğumlu Ermeni devrimci ve Sovyet diplomat. 1904'ten ölümüne kadar RSDRP üyesiydi. İlk başlarda Menşevik olan Karahan, 1917 mayısında Bolşeviklere katıldı.

1917 Ekiminde, Devrimci Askeri Konsey üyesiydi; daha sonra Lev Troçki ve Adolph Joffe ile birlikte Brest-Litovsk barış görüşmeleri'nde Sovyet delegasyon sekreteri olarak görev yaptı. 1918-1920 ve 1927-1934 yılları arasında Dışişleri Bakan Yardımcısı Komiseriydi. 1919'da Çin ile Sovyet ilişkileri hakkında Karahan Manifestosu adlı bir bildiri yayınladı. 1921 yılında Polonya'da Sovyet Büyükelçiliği; 1923 ve 1926 yılları arasında Çin'de Sovyet Büyükelçiliği yaptı.

ve 1934'ten sonra Türkiye'de Sovyet Büyükelçiliği yaptı.

Karahan, 1937'de Büyük Temizlik sırasında tutuklandı ve idam edildi.1956'dan sonra hakları geri verildi.

Kaynak :
Ukrayna SSC Kamu Düzenini Koruma Bakanlığı, Başsavcılık ve KGB Ukrayna KP MK Sekreteri P. Şelest’e gönderdikleri rapor (25 Nisan 1966), Ukrayna Devlet Merkezî Arşivi (TsDAGO Ukraini)

(Paylaşıma Açıktır)