Nörobilim
Nörobilim her zaman benim "arka bahçem" olmuştur.
Editor
0
Bugün okumaktan sıkılacağınız bir yazı yazmaya karar verdim :) Biliyorsunuz bir süre önce biraz da nörobilimden bahsedeyim demiştim. Nörobilim her zaman benim "arka bahçem" olmuştur. Ne demek istediğimi yazıda size anlatacağım.
Bazen hiç aklınıza gelmeyen, belki çağırdığınızda aklınıza gelmeyecek kelimeler bir anda aklınıza geliverir. Bu sabah öyle oldu. Sabahın oldukça erken saatlerinde kahve yudumlarken, aklıma bir kelime geldi. Kelime tam olarak şu: "Epifani". İngilizce "Epiphany" olarak yazılıyor. Bir duygu durumun ismi aslında Epifani. Tıpkı üzülmek gibi, öfkelenmek gibi, mutlu olmak gibi.. Türkçeye "bir anda yaşanan idrak" olarak çevrilebilir. Hani karşımızda birisi bir sürü bir şeyler anlatır ve biz bir anda o olay örgüsünü bir anahtar kelimeden ya da bir mantık silsilesinden hemen anlayıveririz.. İşte "o anda yaşadığımız" duygunun ismi aslında Epifani :) Çok kısa sürer ama inanılmaz bir his yaşatır bir şeyleri "idrak" etmek.
Epifani, İngilizce tabirle "An epiphany (from the ancient Greek ἐπιφάνεια, epiphanea, "manifestation, striking appearance") is an experience of a sudden and striking realization" olarak tanımlanıyor.
Hani hep söylenir ya, Arşimet'in suyun kaldırma kuvvetini bulduğunda söylediği "evreka" kelimesi anı.. Aslında Epifani dediğimiz duygu ve bunun nörobiyolojisi işte "tam o anda" yaşanıyor. Çok kısa sürede ve anlık yaşandığı için işin nörobiyolojisini çalışmak çok zor. Ama yaşattığı his muhteşem.
Epifaniyi daha çok yaşayan insanlar genelde bilim insanları, araştırmacılar oluyor. Çünkü binlerce bilgi ağı arasında, deneysel verilerle bir çok epifanik an yaşanabiliyor. Aslında Epifani tam da bu nedenle "alışkanlık yapıcı" doğaya sahip. Çünkü araştırmalarınız sonucunda elde ettiğiniz her veri, aklınızda devasa dünyaların açılmasına neden oluyor. Deneye ve gözleme dayalı ve "sadece sizin farkına vardığınız bir olgu" sizde tam olarak şu hissi yaratıyor: Biliyorum ve artık sırtım yere gelmez düşüncesi çok hakim oluyor. Dünya'da Epifani yaşatabilecek milyarlarca bilgi ağı var.
Birey bazında epifaniler kişiden kişiye değişebilecek nitelikte. Çünkü herkesin idrakı farklı. Ama toplumda yaşanabilecek epifanilerin yani "bir anda idrakın" konusu çok farklı etkiler doğurabilecek güçte olabiliyor. Epifani duygusu yaşandıktan sonra ardından çok güçlü duygular geliyor. Bu duygular öfke ya da tatmin olabiliyor.
Epifani yaşatan bazı bilgilerin sosyal medyada dolaştırılması ise aslında "sosyal manipülasyon" ve son günlerde çok konuştuğumuz "dezenformasyon" dediğimiz yanlış bilginin yayılması ve bu yanlış bilginin insanlarda bazı duygu durumları tetiklemesinin sağlanması şeklinde kendini göstermesi ve belli bir takım gelecek tercihlerin yaşanılan bu epifani sonrasında gelen duygu durumlarla kontrol edilmesi, "toplum mühendisliği" dediğimiz alanın bir konusu haline geliyor.
Epifani konusu çok güçlü bir konu tam da bu nedenle. Ve nörobilim bunun için var :)
Can KAYACILAR
Biyolog, Davranış Bilimci (Neuroscientist, MSc),
