İDAM MAHKUMU AFRO ZEYBEK
Ömer adındaki bir şahsı öldürdüğü için ölüm cezasına mahkum edilen Mercanoğlu Zenci Hüseyin.
Editor
0
İDAM MAHKUMU AFRO ZEYBEK
Ömer adındaki bir şahsı öldürdüğü için ölüm cezasına mahkum edilen Mercanoğlu Zenci Hüseyin.
Osmanlı Donanmasının XVI. yüzyıldan itibaren tedrici olarak Kuzey Afrika’yı fethetmesinin akabinde pek çok Afrikalı genç, gemilerle İstanbul’a ve İzmir’e getirilmiş, buradan da tarım arazilerinin yoğun olduğu yerleşimlere sevk edilmişlerdi. Yüzyıllarca süren bu demografik akış özellikle XIX. yüzyıldan itibaren Batı Anadolu’daki Afrikalıların sayısını olabildiğine arttırmıştı. Nitekim İzmir merkezde ve Aydın’da köle satışı yapılan hanların ve zenci köle misafirhanelerinin sayısı, durumun ciddiyetini bizlere göstermektedir.
Batı Anadolu’daki Afrikalı kadınlar İslam hanelerinde hizmetçilik yaparken erkekler ise ırgatlık, çobanlık, deştibanlık, bekçilik, kolculuk gibi mesleklere yönelmiş, kimi zaman da devletin buyruğu ve yönlendirmesiyle sanayi mekteplerine, orduya ve askeri bandolara dâhil olmuşlardı. Ancak azımsanmayacak oranda azatlı veya firari durumdaki Afrikalı genç de bir çeteye dâhil olup eşkıyalık yapmayı daha cazip bir seçenek olarak görmüşlerdi. Böylelikle zeybek folklorunda “Afro Zeybek” olarak adlandırılan bir hizibin ortaya çıkışına da imkân vermişlerdi.
Torbalı, Tire, Ödemiş, Bayındır, Selçuk, Salihli ve Dalaman gibi, XIX. yüzyıldan itibaren tarımın yabancı sermayenin de etkisiyle ticarileşmeye başladığı yerleşimlerde konuşlanan Afro grupların, İmparatorluğa getirildikleri yerler arasında Sudan, Habeş, Bingazi, Mısır ve Arabistan gibi çeşitli bölgeler bulunmaktadır. Ancak ilginçtir ki Afro Zeybekler, Afrikalı kimliklerinden ziyade Batı Anadolu’da daha çok “Arap” olarak nitelendirilmişlerdir. Bu duruma şüphesiz o dönem hacca giden insanların, dönüşlerinde kimi zaman satın alarak kimi zamansa kaçırarak getirdikleri Afrikalıların büyük bir etkisi olmuştur.
Gereli Efe’nin başzeybeği “Parmaksız Arap”, Yörük (Cerit) Osman Efe’nin başzeybeği “Koca Arap” ve Çakırcalı Ahmet Efe’nin “Çifte Arapları” ünlü Afro Zeybeklerdendir.
-Ali Özçelik-
