EV HAYALİ SATMAK ÇOK KÂRLIDIR

“Asrın Sosyal Konut Projesi” denilen projeden ev sahibi olmak için, daha bir hafta dolmadan, 4 milyona yakın kişi talepte bulundu. Başvurular 14 Eylül – 31 Ekim arasında alınacağına göre başvuru sayısının en az 5 milyon olacağını söyleyebiliriz. Yani bir hanede ortalama 3-4 kişi olacağı hesabıyla, 15-20 milyon civarında vatandaşımızı ilgilendiren büyük bir ekonomik vaka ile karşı karşıyayız.

Aşırı yükselen kiralarla baş etmek çok zor. Kiracı olmamak, kendi evinde oturmak hayat standardının değişmesi demek. Bu bakımdan kiracı durumunda olanlar (nüfusumuzun yüzde 27’si) için ev sahibi olmak en güzel hayal. Kiracı vatandaşlarımızın bütün imkanlarını seferber edip ev sahibi olma hayaliyle bu projelere koşması anlaşılabilir bir durum.

Elbette devletle mukayese edilmez ama mesela Jet Fadıl her yeni projesini tanıttığında, önceki projelerde mağdur olan binlerce insanın tecrübelerine rağmen, insanlarımız katılmak için sıraya girdiler. Bu anlayıştaki kitlelerin devletin sözüne inanarak, “fırsatı kaçırmamak için” bankalarda kuyruk oluşturmasını anlayabiliyorum.

**************************

“HER YIL 100 BİN YENİ SOSYAL KONUT PROJESİ” NE OLDU?

Devletimiz de, özel sektör örnekleri gibi, zaman zaman mağduriyetler yarattı veya verdiği sözleri tutmadı.

En son Aralık 2019 ayında, bizzat Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan tarafından, “Her Yıl 100 bin Yeni Sosyal Konut Projesi” tanıtımı yapıldı. 81 ilde, 16 Aralık 2019- 15 Ocak 2020 tarihleri arasında talepler toplandı.

İlk 100 bin konut projesi 1-1,5 yıl içinde bitirilecekti. Binalar en çok 5 katlı olacak, (2+1 daireler) 75-85 m2 ve (3+1 daireler) brüt 100 m2 olacaktı. %10 peşinat ve aylık (2+1) dairelerin 894 TL’den, (3+1)lerin 1.022 TL’den başlayan taksitleri 20 yıl sürecekti.

Aralık 2019’da açıklanan “Her Yıl 100 bin Yeni Sosyal Konut Projesi” başarılı olsa, “Asrın Sosyal Konut Projesi” denilen 250 bin konutluk yeni projeye ihtiyaç kalmayacaktı.

Bu yıl sonuna kadar 200 bin sosyal konut bitirilmiş, 100 bin sosyal konut ise inşa halinde olacaktı.

**************************

ESKİ VE YENİ PROJENİN FARKI

İktidar oyları anketlerde görüldüğü üzere gittikçe erimekte. Bu yüzden seçimden önce şapkadan ne kadar tavşan çıkarabilirse çıkarmaya çalışıyor.

Ama bu defa şapkadan yeni bir tavşan çıkarmak yerine masanın altındaki eski tavşanı çıkardı.

Yeni projenin ilk etabında 250 bin sosyal konut, 100 bin altyapısı hazır konut arsası, 10 bin iş yeri satışı olacak.

Demek ki çekilecek kuradan sonra 4 milyondan fazla başvuru kabul edilmeyecek. Bunların başvuru ücretleri (500 TL) kura çekildikten sonra (muhtemelen 6 ay sonra) faizsiz iade edilecek.

250 bin aile ise evler yapılıp oturuluncaya kadar (en azından 2,5 sene) bir yandan mevcut kirasını ödeyecek diğer yandan her 6 ayda bir artan taksitleri.

“Asrın projesi” denilen bu yeni projede de yüzde 10 peşinat alınacak. İlk ödenecek taksit 2 bin 280 TL ve 3 bin 187 TL olacak. Her 6 ayda bir taksitler memur maaş artışına paralel artacak.

Bu projede harcanacak para 900 Milyar TL yani yaklaşık 50 Milyar dolar. Devletin kasasında böyle bir para olmadığına göre bu parayı vatandaş ödeyecek.

Görünen o ki, bu projede (100 bin konutluk 3 yıl önceki projeye göre) en önemli fark taksitlerin 3 katından fazlaya çıkmış olması.

**************************

HAYALİ ASLINDAN DEĞERLİ

On binlerce mağdur yaratmış Jet Fadıllara, İhlas Holdinglere ve benzerlerine paralarını koşa koşa teslim eden ahalimiz devletimize güvenmez mi?

Halkımızın “hani 3 sene önceki her sene 100 bin konut yapma vaadinizi tuttunuz mu?” demek aklına bile gelmez.

“Ev sahibi olmak hayali” o kadar değerlidir ki, projelerde sıraya giren halkımız “hayalinde yücelttiği Leyla’ya aşık Mecnun gibidir.” Ev sahibi olma hayali, sahibi olduğu evde oturmaktan daha değerlidir.

“Proje sahipleri” ister özel sektör ister devlet olsun bu gerçeği iyi bilirler.

Onlar bilirler ki, önceki mağduriyetler unutulur, yeni projelerde ahalimiz yine kuyruğa girer. Daha nereye yapılacağı, projeleri vd bilgileri belli olmayan konutlar için detayları bile sormaz. Mesela “yıllar içinde taksitlerim kaça çıkacak?”, “içine girdiğimde, ulaşım giderim ne olacak?” diye düşünmez.

Bir şekilde ev sahibi olduğunda ise 20 yıl süreyle hayatını kısıtlayacak taksitleri ödemek için insanca yaşamaktan feragat eder.

20 yıl boyunca sürekli artan kiraları ödeyemediğinde de elindeki evi kaybedecek olması korkusuyla ecel terleri dökmeyi göze alır.

**************************

BU DEFA KUMAR BÜYÜK

Bu projeyle konut fiyatları ve kiralardaki fahiş artışın durdurulacağı iddia ediliyor. Dilerim öyle olur. Ama seçime yönelik çıkartılmış bu projenin tamamının seçime kadar başlama ihtimali bile zayıf.

Konut fiyatları ve kira artışlarının durması bu projeden ziyade seçim sonucuna bağlı.

“Fahiş artışları” önlemek gibi bir niyetleri olsa, daha etkili çözüm için yapılacak başka işler var. 10 milyonu aşkın sığınmacı yabancıların süratle ülkelerine gönderilmesi ve 400 bin dolarlık konut alan yabancıya vatandaşlık uygulamasından derhal vazgeçilmesi ile konut fiyatları ve kiralarda normalleşme sağlanabilir. Ama bunları yapmaya niyetleri bile yok.

“Asrın konut projesi” başarılı olmazsa 300 bin aile (yaklaşık 1- 1,5 milyon insanımız) mağdur edilecek.

Umarım ve dilerim ki proje başarılı olsun. Konut sahibi olmayan kirada oturan 300 bin aile kendi evlerinde taksitleri, kolayca ödeyerek oturabilsin.

Bizim görevimiz pembe tablolar çizerek halkımızı yanıltmak değil, riskler hakkında bilgi vermektir.

22 Eylül 2022

Ruhittin Sönmez