ATÇALI KEL MEHMET EFE'NİN BÜYÜK ZEYBEK İSYANI (1829-1830)
Karaosmanoğulları’nın kuvvetleri Büyük Zeybek İsyanını oldukça kanlı bir surette bastırmıştı.
1820'li yılların başlarında dağa çıkıp zeybek olan Atçalı Kel Mehmet Efe, 1829 yılının Ekim başında, Aydın-Kuyucak’ta büyük bir zeybek isyanı başlatmış ve kısa zamanda etrafında toplanan yaklaşık 1.500 zeybekle birlikte Aydın’ın tamamını ele geçirme başarısı göstermişti. Kendisinin bu başarısında, köylülerin Atçalı Kel Mehmet’e ve zeybeklerine destek olmalarının ve köylülerin desteğini kaybeden voyvoda adlı yöneticilerin İzmir'e kaçmalarının yanı sıra 1828-29 Osmanlı Rus Savaşı nedeniyle askerin büyük oranda cephede olması da etkili olmuştu.
Aydın-Güzehisar’ı ele geçiren Atçalı Kel Mehmet Efe İsyanı Ekim ortasına doğru geniş bir yayılma göstermiş ve Tire, Ödemiş, Bayındır, Salihli ve Turgutlu gibi pek çok önemli yerleşim, zeybekler tarafından ele geçirmişlerdi. Ele geçirilen sancaklarda da iki buçuk ay boyunca büyük bir zeybek idaresi tesis edilmişti. Bu süreçte; Sultan II. Mahmut tarafından belirlenen vergilerden fazlası toplanmamış, ambarlar açılarak yoksul halka erzak ve tahıl dağıtılmış, ayrıca mahkemeler kurularak tecavüzcüler ve tefeciler işkenceyle öldürülmüştü. Ancak bu geçici yönetim 1829 yılının Aralık ayının ortasına doğru sona ermiş ve İstanbul’dan gönderilen İbrahim Paşa kuvvetleri ile bölgenin güçlü ailelerinden Karaosmanoğulları’nın kuvvetleri Büyük Zeybek İsyanını oldukça kanlı bir surette bastırmıştı. İsyana katılan pek çok zeybek idam edilmiş, isyana yardım eden Yörüklerin çadırları sökülmüş ve sürgüne gönderilmiş, yataklık yapanların ise malları müsadere edilmişti.
Osmanlı kuvvetlerinden kaçmayı başarabilen Atçalı Kel Mehmet ile az sayıda zeybeği izini kaybettirmeyi başarmış ve bütün kış, Anadolu’nun büyük bir bölümünde aranmalarına rağmen bulunamamışlardı. Ancak 1830 yılının Haziran başında Atçalı ve zeybeklerinin Denizli üzerinden Nazilli’ye doğru ilerledikleri istihbaratı alınmıştı. Nitekim 6 Haziran’da Nazilli’yi ele geçiren ve bu defa 300 isyancı zeybekle Güzelhisar’a ikinci kez yürüyüşe geçen Atçalı Kel Mehmet, 10 Haziran 1830 tarihinde, Aydın’ın Tepecik köyünde, Karaosmanoğlu kuvvetleri tarafından öldürülmüştü. 300 zeybeğin çok azı dağlara çekilerek canını kurtarabilmiş, Atçalı Kel Mehmet ile kurmayları Turnalı Ali ve Palabıyıkoğlu’nun ise kafaları kesilerek teşhir için İstanbul’a gönderilmişti.
Atçalı Kel Mehmet Efe İsyanı çıktığı sırada İstanbul’da askeri gözlemci olarak bulunan ve zeybek isyanını duyunca Aydın’a bir seyahat düzenleyip isyan bölgelerini gezen İngiliz Binbaşı George Keppel, 1831 tarihinde, Londra’da basılan kitabında, Atçalı Kel Mehmet’i görselde görüldüğü şekilde tasvir etmişti:
-Ali Özçelik-