Aşırı Düşünme Hastalığından Kurtulun

Aşırı Düşünme Sorununa Neden Olan Psikolojik Nedenler

Aşırı Düşünme Hastalığından Kurtulun

Aşırı düşünme, belki de çağımızın en yaygın hastalığı.

Bu öyle bir hastalık ki, insan hayatındaki ihtimalleri, geçmişini, geleceğini düşünmekten alıkoyamaz kendini. Sonunda ise işlerine odaklanamayan, önemli kararlar alamayan, sürekli kaygılı, mutsuz ve tükenmiş biri haline gelir.

İyi haber ise şu: Bu hastalık ile başa çıkmak ve onu yararlı, üretken ve etkili bir şeye dönüştürebilmek mümkün.

Aşırı düşünmeyi tetikleyen psikolojik nedenlerden bahsettikten sonra bununla nasıl başa çıkabileceğimizi anlatıyorum bu yazımda. Hadi başlayalım.

Aşırı Düşünme Sorununa Neden Olan Psikolojik Nedenler

1. Çocuklukta Öğrenme

Aşırı düşünme alışkanlığı olan çoğu insan, bu alışkanlığı yaşamının erken dönemlerinde, genellikle çocukken geliştiriyor. Ve bunu geliştirmelerinin nedeni, genellikle o zamanlar zor deneyimlerle başa çıkmanın tek yolunun bu olması.

Örneğin, sürekli kavga eden ebeveynlere sahip olan bir çocuğun anne ve babası bir aradayken sürekli endişeli olması, aslında kendisini güvende tutmak ve zarar görmemek için tutunduğu bir tavırdır.

Bu tavır bir alışkanlık haline gelir ve kişi karşılaştığı her sorunda kendini aşırı düşünmekten alıkoyamaz.

2. Kontrol Yanılsaması

Kontrol yanılsamasında, kişi aslında etkisinin olmadığı şeyleri kontrol edebileceğini düşünür ve istenen sonuçları sağlayabilme konusundaki yeteneğini abartır.

Bu durum kişileri eninde sonunda aşırı düşünmeye, ardından da kronik anksiyeteye, düşük öz saygıya, hiç bitmeyen stres ve bunalıma sürükler. (Kontrol edemediğiniz şeylerden uzaklaşmak yerine hala kontrol etmeye çalışıyorsanız, "Stresle Aramı Nasıl Düzeltirim?" Rehberi'ndeki 3. Bölüme göz atabilirsiniz.)

3. Kesinlik Yanılsaması

Kesinlik yanılsamasına, kontrol yanılsamasının akrabası diyebiliriz. Bu yanılsama ise insanların genellikle belirsizlikle baş edemediği gerçeğine dayanıyor.

İnsanlar işlerin nasıl gelişeceği konusunda kendilerine güvenmeyi sever. Ve çoğu zaman belirsizlikten kaçınmak için o kadar endişeli olurlar ki, olayları olduğundan daha öngörülebilirmiş gibi algılayarak inkar etmeye başvururlar.

Belirsizliği inkar etmenin bir biçimi de gereğinden fazla düşünmektir.

Kendisini sürekli problem çözme modunda tutan insan, yeterince uzun ve çok düşünerek sorunun bir çözümü varmış gibi hisseder.

Ancak çoğu zaman gerçekliğin doğası derinden belirsizdir.

4. Mükemmeliyetçilik

Mükemmeliyetçilikle mücadele eden insanlar, kendilerini mükemmel hissetmedikleri için bazı şeylere devam etmekte zorlanırlar:

Bu yayınlamak üzere oldukları bir blog yazısı olabilir, göndermek üzere oldukları bir rapor olabilir, başkaları için canlı çalmayı dilediği piyano parçası olabilir.

Mükemmeliyetçiler, işleri hakkında mükemmelden daha az hissetmek zorunda kalmamak için fazla düşünmeye başvururlar. Kendilerini yapmaları gereken daha çok şey olduğuna inandırırlar ki bu da düşünmeleri gerektiği çok şey olduğu anlamına gelir. Bu da yetersiz ve kusurlu hissetmek için daha az zaman anlamına gelir. (Sizi de mükemmeliyetçilik esir almış olabilir mi?)

5. Çatışma Korkusu

Çoğu insan zorluklarla çatışmaktan ve mücadele etmekten hoşlanmadığından mümkün olduğunca bundan kaçınma eğilimindedir.

Çatışmadan kaçınmak demek, çatışmayı yönetme konusunda pratik yapmamak anlamına gelir. Kişi kendisini kanıtlayamaz ve bu da kişiyi, gelecekte zorluklarla karşılaştığında güçlü bir şekilde mücadele etme yeteneğinden mahrum bırakır.

Aşırı çatışma korkusu, birçok gereksiz düşünceye yol açar, her gün çok küçük çatışmalardan bile nasıl kaçınılacağını bulmaya çalışmak için çok fazla zaman ve zihinsel enerji harcanır.

Dış çatışmalardan kaçınmakta ısrar etmek, çok fazla iç çatışmayla sonuçlanacaktır. (Bknz. Eleştirilme korkusundan kurtulmanın 6 yolu)

Aşırı Düşünme ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?

1. Farkındalık Değişimin Başlangıcıdır.

Aşırı düşünme alışkanlığınız ile başa çıkmaya başlamadan önce, bunun ne zaman olduğunun farkında olmayı öğrenmeniz gerek.

Kendinizden şüpheye düştüğünüzde, stresli veya endişeli hissettiğinizde, geri çekilin ve duruma ve nasıl tepki verdiğinize bakın. Çünkü farkındalık anında, yapmak istediğiniz değişimin tohumu yatıyor.

2. Duygularınızı Kontrol Etmeyi Öğrenin.

Çevrenizde kontrol edebileceğiniz çok az şey var, fakat duygularınızın kontrolü tamamen sizin elinizde. Öncelikle bunu kabul etmeniz gerekiyor.

Olumsuz duygularınızdan kaçmayın. Duygularınızı yönetmede ustalaşmak için onları kabul etmeniz ve temel nedenlerini belirlemeniz gerekiyor. Endişeli hissettiğinizde, daha derine inin, korkularınızla yüzleşin.

Çünkü duygularınızı tanıdıkça ve kaynağının ne olduğunu irdeledikçe onları istediğiniz gibi yönetmeye başlayacaksınız.

3. Neyin Yanlış Gidebileceğini Değil, Neyin Doğru Gidebileceğini Düşünün.

Çoğu durumda, aşırı düşünmeye tek bir duygu neden olur: Korku.

Olabilecek tüm olumsuz şeylere odaklandığınızda, felç olursunuz.

Tüm kötü senaryoları kurduğunuzu hissettiğinizde, durun.

Onun yerine yolunda gidebilecek her şeyi gözünüzde canlandırın ve bu düşünceleri sürekli ön planda tutmaya çalışın.

4. Mükemmel Olmayı Beklemeyi Bırakın.

Mükemmelliği hedeflemek hiç bir zaman gerçekçi olmadı ve olmayacak. Sizin pratik yapmanızı engeller ve git gide sizi zayıflatır.

"Bunun mükemmel olması gerekiyor" diye düşünmeye başladığınız an, kendinize şunu hatırlatmanız gereken andır: "Mükemmelliği beklemek asla ilerleme kaydetmek kadar akıllıca değildir."

Harekete geçmekte çok zorlanıyorsanız, 5 dakika kuralından henüz haberiniz yok demektir.

5. Geleceği Tahmin Edemeyeceğinizin Bilincinde Olun.

Hiç kimse geleceği tahmin edemez; elinizdeki tek şey şimdi. Şimdiki anı gelecek için endişelenerek geçiriyorsanız, şu anki zamanınızı çalıyorsunuz demektir.

Anı yaşamak, aşırı düşünmeyi nasıl durduracağınızı öğrenmenin bir anahtarıdır.

Bu yüzden kaygılı bir şekilde gelecekte yaşamak yerine şu an size keyif veren şeylere zaman ayırın ve hayatınızın nasıl değişeceğini izleyin.

6. Çözümlere Odaklanın.

Sorunlarınızı tanımlayın ve gücünüzü çözümlere verin.

Aşırı düşünmenize iş yerindeki stres neden oluyorsa, kariyer yolunuzu yeniden düşünün.

Hayatta olmak istediğiniz yerde değilseniz, oraya gidebilmek için kendinize hedefler belirleyin. Hayatın kontrolünüz dışında olduğunu düşünüyorsanız, bugün tekrar direksiyona geçmeye karar verin.

Bunlar cesaret isteyen büyük hamleler. Üstelik sizden başka kimsenin kontrol edemeyeceği hamleler.

7. Kendinize Doğru Soruları Sorun.

Kendinize yanlış sorular sormak, düşüncelerinizde veya yaşamınızda gerçekten neler olup bittiğini belirlemenize yardımcı olmaz.

Örneğin, ''Neden aşırı düşünüyorum?'' diye sormak, sizi çok daha fazla düşünen biri haline getirecek.

Bunun yerine çözüm odaklı sorulara odaklanın.

"Neden bütün ilişkilerim bozuluyor?" diye sormak yerine “Nasıl bir enerji yansıtıyorum ki negatif kişileri çekiyorum?” diye sorun.

Kendi davranışlarınızda değişiklik yapmanızı ve daha sağlıklı bir şekilde ilerlemenizi sağlayacak sorular sorduğunuz zaman, fazla düşünmeyi azaltabilir ve hayatınızı iyileştirebilirsiniz.

8. Minnettar Olun.

Sahip olduklarınız için şükretmek, kaygılarınızı azaltacak bir çeşit terapi yöntemidir.

Her sabah ve her akşam, minnettar olduğunuz şeylerin bir listesini yapmanın, aşırı düşünme sorununuzu çözmedeki muazzam etkisine şaşıracaksınız.

***

Küçük Bir Ekleme;

Eğer henüz Haddini Aş Bülten üyesi değilseniz ve benzer içeriklerden ilham almak isterseniz; buradan bülten ailemize katılıp, aynı zamanda "Odaklanma Becerinizi Arttırmanın 6 Yolu" Rehber'imizi de ücretsiz indirebilirsiniz.

Haddini Aş Kulübü'ndeki dostlarımız arasına katılarak sizin gibi düşünen, okuyan, kendisi için daha iyiyi hedefleyen insanlarla dolu bir network edinmek isterseniz, link burada!

Pınar Kaçar Özkent

Kaynaklar:

https://www.inc.com/lolly-daskal/10-simple-ways-you-can-stop-yourself-from-overthinking.html

https://medium.com/personal-growth/7-psychological-reasons-you-overthink-everything-4a18c88d4acb

https://www.tonyrobbins.com/mental-health/how-to-stop-overthinking/